De vrijstelling voor de erfbelasting voor ongehuwd samenwonenden

Mr B.S. (Bianca) Fransen   I  20 februari 2019  I  Leestijd: ongeveer 3 minuten

De hoogte van de erfbelasting die is verschuldigd door een partner van de overledene, is afhankelijk van het antwoord op de vraag of die partner voor die belasting als ‘fiscaal partner’ wordt gezien. Voor een ‘fiscaal partner’ gelden namelijk een hogere vrijstelling en lagere erfbelastingtarieven dan voor een partner die niet als ‘fiscale partner’ wordt gezien. Waren de partners op het moment van het overlijden niet gehuwd en ook niet als partners geregistreerd, dan geldt onder meer de eis dat zij een bepaalde periode voorafgaand aan het overlijden ‘onafgebroken’ op hetzelfde adres stonden ingeschreven om als ‘fiscaal partner’ te worden gezien. Deze eis wordt zeer streng toegepast; zelfs als u kunt aantonen dat u gedurende de bedoelde periode voor het overlijden wel feitelijk met de overledene heeft samengewoond, dan is dat onvoldoende om als ‘fiscaal partner’ te worden gezien. Dit heeft tot gevolg dat er voor u een lagere vrijstelling en hogere erfbelastingtarieven gelden.

De vrijstellingen en tarieven voor de erfbelasting zijn afhankelijk van de band tussen degene die een erfenis nalaat (de “erflater”) en degene die die erfenis verkrijgt (de “verkrijger”). Voor het bepalen van de hoogte van de vrijstelling en de tarieven voor partners is van belang of deze partners voor de erfbelasting worden gezien als ‘fiscale partners’.

Vrijstellingen en tarieven ‘fiscale partners’

Als een partner van de erflater op het moment van overlijden voor de erfbelasting als ‘fiscale partner’ wordt gezien, dan geldt voor deze partner een vrijstelling voor de erfbelasting van € 650.913,-. Als deze partner als gevolg van het overlijden nabestaandenpensioen verkrijgt, dan is dit nabestaandenpensioen van invloed op de hoogte van de vrijstelling. De vrijstelling voor de fiscale partner is echter altijd ten minste een bedrag van € 168.155,-. Als de fiscale partner meer dan het vrijgestelde bedrag uit de nalatenschap krijgt, wordt een bedrag tot € 124.727,- belast met 10% erfbelasting. Daarboven wordt belast tegen 20% erfbelasting (cijfers kalenderjaar 2019).

Vrijstellingen en tarieven niet-‘fiscale partners’

Wordt de partner voor de erfbelasting niet als ‘fiscaal partner’ gezien, dan geldt een veel lagere vrijstelling, namelijk een bedrag van € 2.173,-.  Ook geldt in dat geval een veel hoger erfbelastingtarief. Als de partner meer dan het vrijgestelde bedrag uit de nalatenschap krijgt, dan wordt een bedrag tot € 124.727,- belast tegen 30% erfbelasting. Daarboven wordt belast tegen 40% erfbelasting (cijfers kalenderjaar 2019).

Wanneer ben je ‘fiscaal partner’?

Hoe wordt nu bepaald of een partner bij het overlijden in aanmerking komt voor de hogere vrijstelling en de lagere belastingtarieven? Anders gezegd: wanneer wordt een partner voor de erfbelasting als ‘fiscaal partner’ gezien? De partner wordt voor de erfbelasting als fiscaal partner gezien als:

• hij en de erflater op het moment van overlijden met elkaar gehuwd waren of een geregistreerd partnerschap met elkaar waren aangegaan; of
• hij en de erflater op het moment van overlijden niet gehuwd waren of een geregistreerd partnerschap waren aangegaan, maar zij wel voldoen aan elk van de volgende eisen:
  • zij zijn beiden meerderjarig;
  • zij zijn geen bloedverwanten in de rechte lijn;
  • zij stonden volgens de Basis Registratie Personen (de registratie bij de gemeente) voorafgaand aan het overlijden ten minste zes maanden onafgebroken op hetzelfde adres ingeschreven;
  • zij zijn ten minste zes maanden voor het overlijden een notariële samenlevingsovereenkomst met een zogenoemde ‘wederzijdse zorgverplichting’ met elkaar aangegaan óf zij stonden voorafgaand aan het overlijden vijf jaar of langer onafgebroken op hetzelfde adres ingeschreven;
  • de langstlevende partner voldoet niet ook nog met een ander persoon aan de hiervoor vermelde eisen.

Strenge maatstaf ‘onafgebroken op hetzelfde adres ingeschreven’

De eis dat de partners een bepaalde periode voorafgaand aan het overlijden volgens de registratie bij de gemeente ‘onafgebroken’ op hetzelfde adres stonden ingeschreven, wordt zeer streng toegepast. Als de partners alleen feitelijk met elkaar samenwoonden, maar niet bij de gemeente op hetzelfde adres stonden ingeschreven, is niet aan deze eis voldaan. Ook als de partners niet gedurende de gehele periode onafgebroken op hetzelfde adres stonden ingeschreven, zal de langstlevende partner niet voor de hogere vrijstelling en de lagere erfbelastingtarieven in aanmerking komen. Het is van belang om hier als ongehuwd samenwonenden op bedacht te zijn!

Staat u al gedurende langere tijd op hetzelfde adres ingeschreven en gaat u samen met uw partner verhuizen naar een nieuwe woning? Zorg er dan voor dat u beiden op dezelfde ingangsdatum op het nieuwe adres wordt ingeschreven. Zelfs als u kunt aantonen dat u gedurende lange periode voor het overlijden feitelijk met de overledene heeft samengewoond is dat niet voldoende; de registratie bij de gemeente is leidend!

Als u naar aanleiding van het bovenstaande vragen hebt, dan kunt u contact opnemen met Mr M.H. (Marianne) van der Laak, Mr B.S. (Bianca) Fransen of Mr E.M. (Eefje) Kruijs Voorberge.

Volg Schaap Advocaten Notarissen op LinkedIn.