Wat te doen als je een legaat krijgt?

Marianne van der Laak | 21 augustus 2023 | Leestijd: ongeveer 3 minuten

Een recht op een deel van de erfenis kan als legaat in een testament zijn geregeld. Een legaat werkt niet automatisch. Vergeet dus niet om een legaat van een bepaald goed of een legaat van een vruchtgebruik van een bepaald goed te laten leveren aan de legataris. Zonder geldige levering heeft de legataris namelijk geen rechten op het goed of op het vruchtgebruik van het goed. Onlangs werd een langstlevende partner hierdoor nog uit zijn woning gezet, terwijl de overledene dacht het allemaal goed te hebben geregeld in zijn testament.

Erfgenaam of legataris

In een testament legt iemand vast aan wie diens vermogen na overlijden toekomt. Dit kunnen erfgenamen of legatarissen zijn. Een legataris heeft alleen recht op een bepaalde bezitting, zoals een woning of auto, of op een bepaald geldbedrag. De rest van het vermogen dat daarna overblijft gaat automatisch naar de in het testament aangewezen erfgenamen.

Levering legaat

De legataris krijgt de bezittingen niet automatisch, daar moet wel nog iets voor gebeuren. Bij een geldbedrag gaat het altijd wel goed, want dat is alleen een kwestie van geld overmaken naar de legataris. Bij andere bezittingen gaat het in de praktijk helaas vaak niet goed, omdat nogal eens wordt vergeten om dit legaat aan de legataris te leveren.

Kort geleden was er nog een verdrietige uitspraak van de rechter waarin een langstlevende partner zijn woning na een veiling door de bank helaas moest verlaten. Zijn overleden partner had in zijn testament namelijk wel opgenomen dat hij daar na zijn overlijden mocht blijven wonen, maar dit recht van gebruik en bewoning was niet bij notariële akte aan zijn langstlevende partner geleverd. Toen de koper van de woning op de veiling eiste dat de langstlevende partner de woning moest verlaten, gaf de rechter deze koper gelijk. Zie ECLI:NL:RBGEL:2023:547.

Bij een woning of bij aandelen in een onderneming is er verplicht een notariële akte nodig om de woning of de aandelen over te dragen aan de legataris.

Recht van gebruik en bewoning of vruchtgebruik

Iemand kan ook in een testament bepalen dat jij niet de eigenaar van een woning wordt, maar wel het levenslange recht krijgt om de woning (kosteloos) te gebruiken en te bewonen. Dat wordt ook wel een legaat van een recht van gebruik en bewoning of een legaat van vruchtgebruik genoemd. Ook dan is er een notariële akte nodig.

Fiscale gevolgen

Als een partner van de overledene het vruchtgebruik van de erfenis krijgt en de kinderen de erfgenamen zijn, dan ontvangt de partner van de belastingdienst voor de waarde van het vruchtgebruik een aanslag erfbelasting. De kinderen krijgen ook een aanslag erfbelasting voor de waarde van hun blote eigendom (dat is de eigendom belast met vruchtgebruik).

In de inkomstenbelasting werkt dit anders. Voor de aangifte inkomstenbelasting wordt gedaan alsof de partner als enige rechten op de erfenis heeft. De kinderen hoeven de blote eigendom van de erfenis dan niet op te geven in hun aangifte inkomstenbelasting. Alleen de partner moet de erfenis opgeven in de aangifte inkomstenbelasting. Deze fiscale regeling geldt alleen als het vruchtgebruik bij notariële akte is geleverd. Zowel voor de partner als voor de kinderen kan het dus fiscaal onvoordelig uitpakken als er geen notariële akte is gemaakt.

Tot slot

Is er van een overledene een legaat gekregen? Laat je dan goed adviseren door een notaris wat er moet gebeuren om jouw rechten uit het legaat ook echt te krijgen.

Zijn er nog vragen? Neem dan contact op met Marianne van der Laak, Lisette Nijkamp of Dieuwertje Rip.

Volg Schaap Advocaten Notarissen op LinkedIn.